تعمیرات ونگهداری - نت

 تعمیرات ونگهداری - نِت

نت مخفف کلمات نگهداری و تعميرات می باشد و به مجموعه برنامه ها و اقدامات به منظور نگهداشتن تجهيزات در سطح قابل قبول ازنظر عملياتی (نگهداری) و يا باز گرداندن تجهبزات معیوب به چرخه استفاده وبهره برداری اطلاق می شود و نتيجه مورد انتظار از اين اقدامات ايجاد آمادگی, حفظ قابليت عملياتی, تداوم و استمرار عملياتی تجهيزات برای شرايط تعريف شده خواهد بود. بطور کلی اهداف سيستم نت در يک واحد عبارتند از پاسخگويي کارا , موثر و سريع در هنگام نياز به فعاليتهای پيشگيری و اصلاحی به منظور حفظ آن واحد در يک سطح استاندارد و قابل قبول می باشد.

  سير تحولات تعميرات و نگهداري

دانش نگهداري و تعميرات (نت) در طول دوران شكل‌گيري خود دستخوش تحولات گوناگوني بوده است . حال به بررسي اين روند دگرگونيها خواهيم پرداخت.

بر اين اساس سير تاريخي تحولات حوزه نت را به سه دوره اساسي تقسيم مي‌نماييم :

1- دوره نخست و BM :

سير تحولات در دوره نخست تحقيقات نشان مي‌دهد که گامهاي اوليه در پياده‌سازي نت در سالهاي قبل از جنگ جهاني دوم رخ داده است . در آن ايام صنايع به شکل امروزي مکانيزه نبوده و لذا خرابيها و توقف ناگهاني ماشين‌آلات مشکلي جدي را براي دست اندرکاران امر توليد ايجاد نمي‌نمود ؛ به بيان ديگر ، جلوگيري از بروز عيب در ذهن اکثر مديران و مهندسين مفهوم نداشته و يا حداقل ضرورتي از اين نظر احساس نمي‌گرديد . علاوه بر اين اکثر ماشين‌آلات و تجهيزات توليدي از طرح نسبتا ساده‌اي برخوردار بوده و اين ويژگي ، کار با آنها را ساده و تعميرشان را آسان مي‌نمود . نتيجه آنکه در آن زمان نيازي به استفاده از نت سيستماتيک احساس نمي‌گرديده و اکثر شرکتها و واحدهاي توليدي و صنعتي تنها در زماني که دستگاه و يا تجهيزات از کار مي‌افتادند ، بازبيني و يا تعمير آنها را آغاز مي‌نمودند ؛ در واقع سيستم نگهداري و تعميرات به هنگام از کارافتادگي (Breakdown Maintenance) معمول بود .

2- دوره دوم و TPM :

همه چيز در خلال جنگ جهاني دوم به صورتي انفجارآميز دستخوش تحول گرديد . فشارهاي ناشي از زمان جنگ ، تقاضا براي انواع محصولات را افزايش داده و اين در حالي بود که نيروي انساني صنايع بشدت کاهش يافته بود ؛ اين عامل سبب گرديد تا مکانيزاسيون افزايش پيدا نمايد . مي‌توان سال 1950 را سال رونق طراحي و ساخت ماشين‌آلات مکانيزه ناميد و اين ايام ، سرآغاز وابستگي صنايع به تجهيزات مکانيزه و اتوماسيون بوده است .

با افزايش روزافزون اتوماسيون مساله شکست و از کارافتادگي ماشين‌آلات نيز از اهميت بيشتري برخوردار مي‌گشت ؛ پس از گذشت چندي روند افزايش خرابيها به گونه‌اي گرديد که کميت و کيفيت توليدات را تحت‌الشعاع خود قرار داده و اسباب نارضايتي صاحبان صنايع را فراهم نمود . ادامه اين روند ناخوشايند ، مديران و کارشناسان را به فکر چاره و راه‌حلي مناسب براي جلوگيري از روند رو به رشد عيوب نمود .

در اين رهگذر سيستم نگهداري و تعميرات پيشگيرانه (PreventiveMaintenance) بعنوان چاره درد و راه‌حلي مناسب

در کشور امريکا پيشنهاد گرديد و به اجرا درآمد . نياز صنايع بر توليد محصولات با کيفيت بالا و قيمت مناسب جهت افزايش توانايي رقابت در بازار موجب گرديد که استفاده از سيستم PM رونق يافته و در اين راستا اجراي تعميرات و تعويضهاي پيشگيرانه دوره‌اي بعنوان موثرترين راه‌حل جهت کاهش خرابيها مورد استفاده قرار گيرد .

در طول دهه 1950 نت پيشگيرانه به تدريج تکامل يافته تا پاسخگوي نيازهاي جديد صنعت باشد . در اين راستا سيستم نگهداري و تعميرات بهره‌ور(Productive Maintenance)  در سال 1954 به صنايع آمريکا معرفي گرديد . در اين سيستم ضمن تاکيد بر روي اصلاح خرابيهاي اتفاقي و از کار افتادن غيرمنتظره تجهيزات با بهره‌گيري مناسب از علوم آمار و احتمالات و پژوهش عملياتي ، شبيه‌سازي ، اقتصاد مهندسي ، تئوري صف و نگرشهاي تحليلي ، تکنيکها و مدلهايي براي حالات مختلف انواع دستگاهها و تجهيزات ابداع شد که متخصصين اين رشته مي‌توانستند کليه فعاليتها و عمليات نگهداري و تعميرات را به نظم درآورده و خرابيها را پيش‌بيني نمايند تا جهت نگهداري و تعمير آنها برنامه‌ريزي انجام پذيرد .

دهه 1960 را مي‌توان دهه گسترش استفاده از نت بهره‌ور در صنايع ناميد . معرفي نت بي‌نياز از تعمير ، مهندسي قابليت اطمينان و مهندسي قابليت تعمير (1962) از نتايج تحقيقات انجام شده در اين دهه بوده که در تکامل سيستم نت بهر‌ه‌ور بسيار موثر بوده است .

معرفي سيستم نگهداري و تعميرات بهره‌ور فراگير (Total ProductiveMaintenance) در دهه 1970 از سوي صنايع ژاپني را مي‌توان بعنوان آخرين دستاورد در دوره دوم تحولات نگهداري و تعميرات ناميد . سيستم TPM در حقيقت همان

سيستم نت بهره‌ور به شيوه آمريکايي است که در جهت سازگاري با شرايط صنعتي ژاپن در آن بهبودهايي داده شده است ؛ ابتکار محوري و حساس در اصول TPM اين است که اپراتورها خودشان به امور اصلي و اوليه نگهداري و تعميرات ماشينهاي خودشان مي‌پردازند . در نت بهره‌ور فراگير نتايج حاصل از فعاليتهاي صنعتي و تجاري به صورت اعجاب‌انگيزي بهبود يافته و سبب ايجاد يك محيط كاري با بهره‌وري بالا ، شادي‌آفرين و ايمن با بهينه‌سازي روابط بين نيروي انساني و تجهيزاتي كه با آن سر و كار دارند ، مي‌گردد .

3- دوره سوم و RCM :  

ميزان افزايش سرمايه‌گذاري بر روي ماشين‌آلات صنعتي و اتوماسيون از يکسو و افزايش ارزش مالي و اقتصادي آنها از سوي ديگر منجر به آن شد که مديران و صاحبان صنايع به فکر راهکارهايي منطقي بيفتند که قادر به بيشينه‌سازي طول عمر مفيد تجهيزات توليدي و طولاني کردن چرخه عمر اقتصادي آنها باشد . افزايش ميزان اثربخشي ماشين‌آلات ، بهبود کيفيت محصولات در کنار کاهش هزينه‌هاي نت و عدم خسارت به محيط زيست از جمله مواردي بود که باعث ايجاد تحولي جديد در زمينه نگهداري و تعميرات گرديد .

دست‌آوردهاي جديد نت در اين دوره عبارتند از :

   3-1- معرفي سيستم نگهداري و تعميرات بر پايه شرايط کارکرد ماشين‌آلات     (Reliability Centered Maintenance) و ترويج استفاده از روشهاي CM همچون آناليز لرزش ، حرارت‌سنجي و ...   

   3-2- معرفي و بکارگيري انواع روشهاي تجزيه و تحليل خرابيهاي ماشين‌آلات .

   3-3- طراحي تجهيزات با تاکيد بيشتر بر قابليت اطمينان و قابليت تعمير .

   3-4- تحول اساسي در تفکر سازماني به سمت مشارکت و گروههاي کاري .

   3-5- معرفي سيستم نگهداري و تعميرات موثر .   

   3-6- معرفي روش نت مبتني بر قابليت اطمينان به عنوان روشي جامع جهت تصميم‌گيري در استفاده صحيح از انواع سيستم‌هاي نگهداري و تعميرات موجود ؛ RCM فرايندي است که اولا معين مي‌کند چه کاري مي‌بايست براي تداوم عمر هر گونه سرمايه فيزيکي انجام شود و دوم آنكه انتظارتي را که کاربران از تجهيزات دارند ، عملي مي‌نمايد .

اهمیت نت در دنیای امروز

امروزه در دنياي صنعتي شاهد بوجود آمدن سيستم‌ها ي مختلفي در رابطه با موضوع «تجهيزات و ماشين‌آلات» هستيم. مفاهيمي مثل :

·    نت – Maintenance

·    مديريت تجهيزات فيزيكي– Physical Asset management / PAM

·    مديريت دارايي‌هاي تجاري – Enterprise Asset management /EAM

 اين روزها زياد به گوش مديران سازمان‌ها مي‌خورند. هدف اصلي اين سيستم‌ها حفظ و نگهداري، بهبود بهره‌برداري و بطور كلي بهره‌وري از ماشين‌آلات، تجهيزات، دستگاهها و تاسيسات هستند.

اما چرا اينقدر سرمايه‌هاي فيزيكي (ماشين‌آلات، تجهيزات، دستگاهها و تاسيسات) و حفظ و نگهداري از آنها براي سازمانها مهم شده‌اند:

·         گسترش سطح اتوماسيون و مكانيزاسيون در صنايع،‌كارخانجات و خدمات موجب رشد مقدار سرمايه گذاري در خريد اين دستگاهها شده است.

·         شرايط حاكم بر بازار تجاري (قيمت، كيفيت،‌ رقابت،‌ تحويل بموقع، ‌ايمني، ‌رفاه و رضايت مشتري)؛  كه موجب شده‌اند سازمان‌هاي توليدي به سمت سيستم‌هاي منعطف توليد، با روش توليد انبوه و ناب بروند و بنابراين نياز به دستگاههايي دارند كه در بهترين وضعيت راندمان كار كنند، ‌متوقف نشوند تا سازمان بتواند درست بموقع كالاها را تحويل مشتري دهند.

·         انتظارات جديد در حوزه‌هاي ايمني و سلامت افراد و محيط زيست؛ كه سازمان‌ها را ملزم به رعايت نكات ايمني در بكارگيري و طراحي و توليد محصولات خود مي‌كند.

انتظارات جديد در مشتريان، مثل مهيا بودن دائمي خدمات شهري، سيستم‌هاي حمل و نقل، انرژي كه ناگزير سازمان‌ها را موظف مي‌كند به فكر چاره‌اي براي اين نياز باشند.

مدلهاي سيستم تعمير و نگهداري

مدل هاي موجود سيستم نت در حال حاضر بصورت زير مي باشد :

۱.سيستم واكنشي (غير برنامه اي): Unplanned Maintenance

اين سيستم بدون برنامه ريزي عمل نموده و در صورت وقوع خرابي تجهيزات جهت رفع آن اقدام مي كند .

۲. سيستم برنامه اي : Planned Maintenance

اساس عمليات اين سيستم ها براساس برنامه ريزي از پيش طرح ريزي شده مي باشد كه خود به سيستم هاي زير تقسيم ميگردد:

1-2)سيستم اصلاحي : Corrective Maintenance

در اين سيستم صرفاً تجهيزاتي مورد توجه قرار مي گيرند كه شرايط عملكردي ضعيف آنها باعث توقف سيستم مي گردد و برنامه ريزي در راستاي اصلاح اين شرايط صورت مي پذيرد .

2-2)سيستم تطبيقي : Adaptive Maintenance

هدف اين سيستم بهبود عمليات , قابليت اطمينان ( Reliability ) و ظرفيت تجهيزات مي باشد كه عمدتاٌ در مرحله ساخت تجهيزات استفاده شده و شامل مطالعه , مهندسي طراحي , ساخت  , نصب , راه اندازي و نظارت مي باشد .

3-2)سيستم پيشگيرانه : Preventive Maintenance

در سيستم هاي نت پيشگيرانه همواره نگرش بسوي آينده و پيشگيري از وقوع خرابي مي باشد . اين سيسم خود به دو گروه تقسيم مي گردد :

1-3-2)سيستم نت بر مبناي موقعيت : Condition – Based Maintenance

در اين سيسم اصل بر رفع پيشگيرانه خرابي و عيوب بدون دمونتاژ كردن و انجام تعميرات اساسي ( Overhauling ) ماشين مي باشد .

2-3-2)سيستم نت سيستماتيك :

در اين سيستم با شناخت شرايط عملكردي و رفتاري ماشين , سرويس ها و تعميرات در توالي زماني معين صورت گرفته و مبنا جلوگيري از بروز هر نوع خرابي و اصولاٌ پيش بيني خرابي و حذف آنها مي باشد .

نت سيستماتيك در سه مدل قابل انجام است :

1-2-3-2) PM:

در اين نوع نت سيستماتيك , تمركز صرفًا بر روي تجهيزات و ماشين آلات بوده و ساير منابع تحت سيستم قرار نمي گيرد .

2-2-3-2) 3M:

اين سيستم بازتر برخو رد كرده و سه منبع ماشين Machine ، نيروي انساني Man ، قطعات يدكي Material تحت سيستم نت قرار مي گيرد .

3-2-3-2) TPM:

در اين سيستم كه كاملترين آنها مي باشد علاوه بر سه منبع ذكر شده در3M ،ساير موارد زير نيز تحت برنامه و كنترل قرار مي گيرد :

·         تضمين كيفيت نت ( Quality Assurance )

·         برنامه ريزي و كنترل مالي ( Managerial Accounting )

·         آموزش نيروي انساني نت ( Manpower Training )

معرفي سيستم مكانيزه مديريت نگهداري و تعميرات( CMMS )

امروزه دراكثر صنايع كشور ما انجام برنامه ريزي نگهداري و تعميرات با عنوانPM مطرح مي باشد ودر واقع تشكيل بخش PM در نمودار سازماني و تهيه نرم افزارهاي مرتبط بصورت يك روش عام بكار گرفته مي شود .ليكن با توجه به رشد روز افزون علوم مختلف , مبحث برنامه ريزي نگهداري و تعميرات نيز از اين اين قاعده مستثنا نبوده و روشهاي جد يدي جهت انجام برنامه ريزي ابداع شده كه از آن جمله مي توان به CMMS و يا سيستم مكانيزه مديريت نگهداري و تعميرات (Computerized Maintenance Management System) اشاره نمود .

ليست امكانات سيستم مكانيزه مديريت نگهداري و تعميرات:

·         كدينگ ماشين آلات در سطوح دلخواه كاربر

·         دسترسي به اطلاعات و صدور دستور تعميرات و برگ دستور از طريق Flow sheet

·         امكان طبقه بندي ماشين آلات و گروه بندي كلي آنها براساس CMP

·         ارائه انواع TYPE هاي شناسنامه اي براي ماشين آلات

·         ثبت مشخصات فني به دو روش استاندارد و انعطاف پذير

·         برنامه ريزي براي هر دپارتمان براساس Setup مخصوص

·         محاسبه راندمان كاركرد دپارتمان ها و ماشين آلات براساس Setup دلخواه كاربر

·         تعريف انواع تجهيزات بازرسي فني يا پارامترهاي مربوطه

·         ورود اطلاعات پارامترهاي اندازه گيري شده بازرسي فني هر تجهيز

·         ارائه نمودار Trend تغييرات پارامترها

·         تهيه چك ليست براي هر فعاليت نت

·         ثبت دستورالعمل انجام كار براي هر فعاليت نت

·         محاسبه برنامه ريزي فعاليتها با هر واحد سنجش دلخواه كاربر( نه فقط زماني)

·         كدينگ انواع دلايل بروز عيب بر روي ماشين آلات و آيتم هاي تعميراتي

·         كدينگ دلايل توقف آيتم هاي موجود در سيستم

·         محاسبه و ارائه گزراش هزينه توقفات

·         محاسبات برنامه ريزي تعميرات براساس واحدهاي زماني و غير زماني

·         تعيين وضعيت ماشين آلات در زمان اجراي فعاليتهاي نت

·         اثرگذاري توقفات بر روي برنامه ريزي فعاليت ها

·         امكان تعريف فعاليت براي پيمانكاران تعميرات و ثبت گزارشات

·         قابليت درج انواع گزارش كار تعميرات (PM,EM  تعميرات موردي)

·         صدور برگ دستور فعاليتPM براساس پارامترهاي متنوع

·         ثبت درخواست انجام تعميرات اتفاقي و ابزار پيگيري انجام آن

·         پيش بيني مقادير مورد نياز قطعات و ملزومات در بازه هاي زماني دلخواه كاربر

·         برآورد نيروي انساني مورد نياز جهت انجام برنامه هاي روتين وOverhaul

·         گزارش مغايرت نفر / ساعت كار استاندارد و واقعي

·         طبقه بندي توقفات بر حسب انواع EM , PM , Overhaul و مطلوب

·         محاسبه ميزان حق الزحمه قابل پرداخت به پيمانكاران تعميرات

·         تعيين پيش نياز فعاليتهاي نت

·         درج كدهاي سيستمISO روي فرم هاي عملياتي

·         ارائه انواع گزارشانت عمومي , شناسنامه اي , پايه اي , مالي , راندمان , پيش بيني نموداري و جستجو

اتصال به ساير سيستم ها

·         اتصال به سيتسم معدن

·         امكان ارتباط به نرم افزار قطعات يدكي( SPIR )

·         امكان ارتباط با نرم افزار انبار

·         دريافت ليست قطعات انبار از طريق اتصال  به سيستم انبار و يا مستقلاً، دريافت اطلاعات قطعات از كاربر

·         دريافت اطلاعات حواله انبار از كاربر و يا دريافت از طريق اتصال به سيتم انبار

·         محاسبه مغايرت مصرف قطعات براساس اطلاعات حواله انبار و گزارش انجام كار

امكان ارتباط با نرم افزار اتوماسيون اداري

با اتصال به اين  سیستم , كاربران مي توان اند در خواستهاي تعميرات يا گزارشهاي كارهاي صادر شده را بصورت Paperless صادر نموده و در گردش قرار دهند .

امكان ارتباط با سيستم پرسنلي

در اين صورت سيستم نت , مشخصات پرسنل را مستقيماً از سيستم پرسنلي دريافت مي نمايد و يا در صورت دارا بودن حق دسترسي نمودار سازماني مستقيماً تعريف مي شود .

·         اتصال به سيستم برنامه ريزي و كنترل توليد و دريافت اطلاعات توليد و توقف و يا دريافت اطلاعات از كاربر

·         اتصال به سيستم هاي مالي و دريافت ليست مراكز هزينه و يا مستقلاً امكان ورود اطلاعات مراكز , توسط كاربر

·         اتصال به سيستم آرشيو فني و دريافت اطلاعات مربوط به اسناد و مدارك تجهيزات

انجام خدماتي از قبيل

·         افزودن امكانات و قابليت هاي مورد نظر كاربران

·         دريافت اطلاعات پارامترهاي اندازه گيري شده توسط تجهيزات بازرسي فني بصورت مكانيزه

·         طراحي و پياده سازي سيستم دلخواه كاربران

·         برگزاري سمينارها و دوره هاي مختلف آموزشي در سطوح مختلف با همکاري دبير كنفرانس ملي نگهداري و تجهيزات و ديگر اساتيد اين رشته

·         پيشنهاد چارت سازماني واحد نت

·         اجرا و مشاوره د ر زمينه هاي جمع آوري اطلاعات , ورود اطلاعات , راه اندازي و بهره برداري سيستم نگهداري تعميرات